ในการเคลื่อนไหวครั้งสำคัญเพื่อความเป็นอิสระทางดิจิทัล รัฐบาลฝรั่งเศสและเยอรมนีได้ร่วมกันเปิดตัว Docs ซึ่งเป็นโปรแกรมแก้ไขเอกสารแบบโอเพนซอร์สที่ออกแบบมาเป็นทางเลือกแทนแพลตฟอร์มที่มีลิขสิทธิ์อย่าง Notion, Outline และ Confluence การริเริ่มนี้เป็นส่วนหนึ่งของชุดเครื่องมือดิจิทัลที่เรียกว่า La Suite Numérique ซึ่งแสดงถึงแนวโน้มที่เพิ่มขึ้นของโครงการโอเพนซอร์สที่ได้รับทุนจากรัฐบาลที่มีเป้าหมายเพื่อลดการพึ่งพาบริษัทเทคโนโลยีต่างชาติ
การริเริ่มโอเพนซอร์สที่นำโดยรัฐบาล
Docs สร้างขึ้นบน Django Rest Framework, Next.js, BlockNote.js, HocusPocus และ Yjs นำเสนอฟีเจอร์การทำงานร่วมกันแบบเรียลไทม์คล้ายกับทางเลือกเชิงพาณิชย์ โครงการนี้ใช้ใบอนุญาต MIT ซึ่งเชิญชวนภาคเอกชนให้ใช้ ขาย และมีส่วนร่วมในโค้ดอย่างชัดเจน แนวทางนี้แตกต่างจากผลิตภัณฑ์เชิงพาณิชย์หลายรายที่ล็อกผู้ใช้ไว้ในระบบนิเวศที่มีลิขสิทธิ์พร้อมค่าสมาชิกที่ต้องจ่ายเป็นประจำ
การตอบรับจากชุมชนส่วนใหญ่เป็นไปในเชิงบวก โดยหลายคนมองว่านี่เป็นการลงทุนเชิงกลยุทธ์ในโครงสร้างพื้นฐานดิจิทัล ดังที่ผู้แสดงความคิดเห็นรายหนึ่งได้กล่าวไว้:
เงินสาธารณะต้องเป็นโค้ดสาธารณะ! ชุดโปรแกรมสำหรับการทำงานร่วมกันมีค่าใช้จ่ายสำหรับรัฐบาลเท่าไรต่อปี? สิบล้านถ้าไม่ใช่ร้อยล้าน! พวกเขามีข้าราชการนับล้านคน การลงทุนเพื่อสร้าง Docs เป็นเพียงหยดน้ำในมหาสมุทรเมื่อเทียบกัน
สแตกเทคโนโลยี
- แบ็กเอนด์: Django Rest Framework
- ฟรอนต์เอนด์: Next.js
- เครื่องมือแก้ไข: BlockNote.js
- การทำงานร่วมกันแบบเรียลไทม์: HocusPocus และ Yjs
- การจัดเก็บข้อมูล: พื้นที่จัดเก็บวัตถุที่รองรับ S3 (ค่าเริ่มต้นใช้ Minio)
- การยืนยันตัวตน: รองรับ OIDC
นอกเหนือจากการประหยัดต้นทุน: ความเป็นอิสระทางดิจิทัลเชิงกลยุทธ์
แม้ว่าการลดต้นทุนจะเป็นปัจจัยหนึ่ง แต่โครงการนี้ยังแก้ไขความกังวลที่กว้างขึ้นเกี่ยวกับความเป็นอิสระของข้อมูลและการผูกมัดกับผู้ขาย สำหรับหน่วยงานรัฐบาลที่จัดการข้อมูลที่ละเอียดอ่อน การพึ่งพาบริการคลาวด์ของอเมริกาทำให้เกิดความกังวลเกี่ยวกับข้อมูลที่อาจถูกดูดไปยังเซิร์ฟเวอร์ต่างประเทศ Docs มอบทางเลือกที่สามารถโฮสต์เองได้ซึ่งทำให้ข้อมูลอยู่ภายใต้การควบคุมในท้องถิ่น
โครงการนี้เป็นส่วนหนึ่งของชุดเครื่องมือที่ใหญ่กว่าซึ่งรวมถึง Grist (สเปรดชีต), Tchap (การส่งข้อความที่อิงจาก Matrix/Element) และแอปพลิเคชันอื่นๆ ที่ออกแบบมาเพื่อสร้างระบบนิเวศการเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานแบบโอเพนซอร์สที่ครอบคลุมสำหรับข้าราชการ แนวทางนี้ช่วยให้รัฐบาลสามารถรักษาการควบคุมโครงสร้างพื้นฐานดิจิทัลของตนไว้ได้ในขณะที่อาจประหยัดค่าใช้จ่ายในการขอใบอนุญาต
องค์ประกอบของ La Suite Numérique
- Docs: การแก้ไขเอกสาร (คล้ายกับ Notion/Confluence)
- Grist: ฟังก์ชันสเปรดชีตและฐานข้อมูล
- Tchap: การส่งข้อความ (อิงจาก Matrix/Element)
- Meet/Visio: การประชุมทางวิดีโอ
คุณสมบัติทางเทคนิคและแผนการพัฒนา
Docs นำเสนอการแก้ไขแบบทำงานร่วมกันพร้อมการรองรับแบบออฟไลน์ ความเข้ากันได้กับ markdown คำสั่งแบบสแลช ปุ่มลัดบนแป้นพิมพ์ และฟีเจอร์ที่ช่วยโดย AI สำหรับการสร้างและสรุปเนื้อหา แพลตฟอร์มนี้มีให้บริการในภาษาอังกฤษ ฝรั่งเศส และเยอรมันในขณะนี้ โดยมีแผนเพิ่มภาษาอื่นๆ ผ่านการแปลโดยชุมชนบน Crowdin
ทีมพัฒนาได้ระบุว่าจะมีการเพิ่มเอกสารย่อยก่อนสิ้นเดือนนี้ ซึ่งจะช่วยให้ผู้ใช้สามารถสร้างโครงสร้างเอกสารแบบต้นไม้ที่มีการอนุญาตแบบสืบทอดได้ แผนในอนาคตรวมถึงฟังก์ชันวิกิ (คาดว่าจะเสร็จภายในเดือนกุมภาพันธ์ 2568) และอาจมีการเข้ารหัสแบบปลายทางถึงปลายทางเพื่อตอบสนองความต้องการทางทหาร
คุณสมบัติหลักของ Docs
- การแก้ไขเอกสารแบบเรียลไทม์ร่วมกัน
- รองรับการทำงานแบบออฟไลน์พร้อมการซิงค์ข้อมูลเมื่อกลับมาออนไลน์
- รองรับ Markdown และคำสั่งแบบสแลช
- ตัวเลือกการจัดรูปแบบที่จำกัดแต่สะอาด
- การทำงานด้วย AI (สร้าง, สรุป, แก้ไข, แปล)
- การควบคุมการเข้าถึงอย่างละเอียด
- การส่งออกเอกสารแบบมืออาชีพ (.odt, .doc, .pdf)
- สามารถติดตั้งบนเซิร์ฟเวอร์ส่วนตัวด้วย Docker
การตอบสนองของชุมชนและผลกระทบที่กว้างขึ้น
การตอบสนองของชุมชนเทคโนโลยีแสดงให้เห็นถึงความสนใจที่เพิ่มขึ้นในทางเลือกโอเพนซอร์สที่ได้รับทุนจากรัฐบาลแทนซอฟต์แวร์เชิงพาณิชย์ ในขณะที่ผู้ใช้บางรายได้แสดงความกังวลเกี่ยวกับความซับซ้อนของการโฮสต์เอง (การตั้งค่าปัจจุบันเกี่ยวข้องกับคอนเทนเนอร์ Docker หลายตัว) นักพัฒนาได้กล่าวว่าพวกเขากำลังทำงานเกี่ยวกับโซลูชันการปรับใช้แบบคลิกเดียวและคอนเทนเนอร์แบบครบวงจร
โครงการนี้ได้จุดประกายการอภิปรายที่กว้างขึ้นเกี่ยวกับบทบาทของรัฐบาลในการพัฒนาซอฟต์แวร์ บางคนมองว่าโอเพนซอร์สที่ได้รับทุนจากรัฐบาลเป็นการใช้เงินภาษีอย่างมีประสิทธิภาพที่สร้างประโยชน์สาธารณะ ในขณะที่คนอื่นๆ สงสัยว่ารัฐบาลควรแข่งขันกับภาคอุตสาหกรรมเอกชนหรือไม่ อย่างไรก็ตาม ผู้แสดงความคิดเห็นหลายคนชี้ให้เห็นว่าแนวทางนี้สามารถใช้เป็นไม้ต่อรองเมื่อเจรจากับผู้ขายเชิงพาณิชย์และช่วยรักษาความเป็นอิสระทางดิจิทัลเชิงกลยุทธ์
ในขณะที่ความเป็นอิสระทางดิจิทัลกลายเป็นความกังวลที่สำคัญมากขึ้นสำหรับรัฐบาลทั่วโลก โครงการเช่น Docs อาจเป็นตัวแทนของโมเดลใหม่สำหรับการพัฒนาซอฟต์แวร์ภาครัฐ ซึ่งรัฐบาลร่วมมือกันข้ามพรมแดนเพื่อสร้างโครงสร้างพื้นฐานดิจิทัลร่วมกันที่ยังคงอยู่ภายใต้การควบคุมของสาธารณะ ในขณะเดียวกันก็ยังเปิดโอกาสให้เกิดนวัตกรรมภาคเอกชนผ่านการอนุญาตแบบเปิด